Perbincangan mengenai perkara cabang dalam isu agama semakin mendapat tempat dikalangan masyarakat Islam ketika ini dan pada asasnya ia positif kerana dapat meningkatkan pemahaman kepada aspek agama itu sendiri.
Namun, sudah lumrah apabila bercakap tentang perkara cabang pasti akan muncul perbezaan pandangan sama ada dikalangan agamawan apatah lagi khalayak awam.
Perbezaan pandangan dalam isu khilafiah ini perlu diuruskan sebaik mungkin agar tidak menjadi barah dalam kalangan masyarakat Islam.
Perkara pokok atau utama sudah disepakati bahawa perbezaan pandangan tidak boleh dibenarkan.
Umpamanya, dalam isu keEsaan Allah tidak boleh ada perbezaan pandangan, begitu juga dengan kedudukan dalil-dalil yang bersifat definitif atau qatie perlulah diterima seadanya.
Namun, fleksibiliti diberikan di dalam perkara cabang dengan meraikan pandangan yang berbeza selagi tidak melibatkan perkara akidah ataupun perkara pokok.
Walaupun demikian kita perhatikan terdapat kegagalan dikalangan orang Islam meraikan perbezaan pandangan sama ada pandangan antara mazhab atau ulama di sesuatu tempat.
KEGAGALAN RAI PERBEZAAN
Misalnya, apabila Mufti Kerajaan Negeri Perlis mengeluarkan fatwa zikir menari adalah haram di sisi hukum syarak, tetapi Mufti Negeri Sembilan pula memfatwakan sebagai harus.
Maka, hebohlah seluruh negara membincangkan perkara ini dengan masing-masing memberi pelbagai hujah sama ada menyebelahi Mufti Perlis atau Mufti Negeri Sembilan.
Kita bukanlah orang yang layak membincangkan hal fatwa ini kerana tidak mempunyai kelayakan formal di dalam bidang agama dan tidak ada kuasa memberi pandangan berkaitan hukum.
Tetapi, apa yang ingin dikupas di ruangan ini ialah dari sudut menguruskan perbezaan pandangan atau pun adab al ikhtilaf.
Memang tidak dapat dinafikan bahawa banyak perbezaan pandangan muncul dalam Islam dan sepatutnya bukan merupakan kelemahan tetapi kekuatan untuk agama Islam itu sendiri.
Sudah lazim kita ketahui terdapat empat mazhab fikah yang besar di dalam Islam iaitu Mazhab Shafie, Hanbali, Maliki dan Hanafi.
Kemunculan empat mazhab besar ini menzahirkan simbol perbezaan pandangan dikalangan ulama.
Malah, Imam Shafie pun mempunyai perbezaan pandangan yang disebut sebagai qaul al qadim dan qaul al jadid.
Dahulu perbezaan pandangan antara mazhab dan ulama ini diraikan dengan baik, tidak timbul sumpah seranah, momokan atau hinaan terhadap suatu pandangan yang asing bagi seseorang itu.
Namun, sejak kebelakangan ini hilangnya penghormatan terhadap perbezaan pandangan ini semakin menjadi-jadi.
Perbezaan pandangan sebegini bukan hanya terjadi di dalam agama Islam sahaja, Kristian umpamanya juga mempunyai perbezaan dalam kalangan pengikutnya yang mengakibatkan munculnya pelbagai aliran Kristian seperti Katolik, Protestan, Ortodoks, Methodist dan banyak lagi namun, mereka semua mengakui mereka adalah Kristian.
Antara perbezaan yang sangat ketara iakah perayaan Krismas yang disambut pada 25 Disember setiap tahun.
Penganut Kristian Ortodoks tidak menyambut perayaan tersebut pada 25 Disember, tetapi pada 7 Januari, perbezaan sambutan selama dua minggu tetapi tidak menjadi masalah besar kepada penganut Kristian.
Bagi kalangan umat Islam pula apabila umat Islam di Malaysia menyambut hari raya lebih dahulu daripada umat Islam di Indonesia umpamanya ataupun sebaliknya pelbagai reaksi diperoleh dengan menghujahkan tidak ada kesatuan di dalam agama Islam.
TIDAK PERLU DIPERBESARKAN
Islam mengajar menghormati perbezaan pandangan dalam perkara berkenaan dan mungkin sebahagian golongan tidak lunak duduk bersama dengan orang yang berbeza pandangan dengan mereka tetapi haruslah disedari perbezaan pandangan inilah yang menjadikan agama Islam itu lebih anjal dan dapat diterima pelbagai lapisan masyarakat.
Di dalam kitab Jaami Bayan al ilm, Umar Abdul Aziz berkata, “Tidak aku sukai jika para sahabat tidak berbeza pendapat kerana jika mereka semuanya mempunyai pandangan yang sama maka manusia akan berada dalam kesempitan.”
Penasihat Agama Kepada Perdana Menteri, Tan Sri Abdullah Mohd. Zin pernah menggariskan adab-adab berbeza pandangan di dalam perkara khilafiah di mana beliau merangkumkan ke dalam empat perkara besar iaitu:
Perbezaan pendapat janganlah membawa kepada perpecahan umat Islam.
Perbezaan pendapat dalam perkara ijtihad adalah perkara biasa dalam Islam, tetapi janganlah sampai merosakkan kasih sayang dan perpaduan umat Islam.
Menjaga hak-hak persaudaraan Islam
Hasan al-Banna menegaskan: “Perbezaan pendapat dalam masalah furu’ (cabang) tidak boleh dijadikan sebab untuk berpecah dalam agama yang membawa kepada permusuhan dan pertengkaran kerana setiap mujtahid ada ganjarannya."
Menghormati pendapat berbeza
Imam al-Shafie adalah antara tokoh yang sangat terbuka, bertoleransi dan menghormati pendapat serta pandangan orang lain.
Beliau sangat terkenal dengan ungkapannya ‘pendapat kita betul, ada kemungkinan ia salah dan pendapat orang lain salah, ada kemungkinan betul.’
Boleh dianggap taksub melulu dalam kalangan umat Islam sekiranya terlalu menghendaki orang lain menerima pendapatnya.
Kerana mereka percaya pendapat mereka sahaja yang betul, manakala pendapat orang lain semuanya salah dan tidak menepati kebenaran.
Golongan ini lupa bahawa pendapat mereka hanya satu ijtihad sahaja, hanya merupakan satu pandangan yang boleh jadi salah dan boleh jadi betul.
Oleh itu kenapa mereka fanatik dan memperbodohkan pendapat orang lain. Adakah mereka dijamin ismah (tidak melakukan kesalahan) seperti Rasulullah SAW?
Tidak menggunakan perkataan keras dan kasar
Orang Islam hendaklah menjadi orang beradab dengan adab-adab Islam dan berakhlak dengan akhlak-akhlak al-Quran dan al-Sunah, mengelakkan daripada membuat dakwaan palsu dan tuduhan liar dalam ucapan dan tulisan serta kata-kata kesat dan kasar yang boleh ‘meliarkan’ orang ramai.
Gunakanlah perkataan yang lembut dan membuat takwilan yang wajar dan munasabah.
Menguruskan perbezaan pandangan ini amatlah penting bagi umat Islam kerana kegagalan menguruskannya mungkin akan menyebabkan umat Islam terjerumus ke dalam kancah perpecahan.
Semoga memberi manfaat.
BACA INI JUGA:
sumber: utusan
Namun, sudah lumrah apabila bercakap tentang perkara cabang pasti akan muncul perbezaan pandangan sama ada dikalangan agamawan apatah lagi khalayak awam.
Perbezaan pandangan dalam isu khilafiah ini perlu diuruskan sebaik mungkin agar tidak menjadi barah dalam kalangan masyarakat Islam.
Perkara pokok atau utama sudah disepakati bahawa perbezaan pandangan tidak boleh dibenarkan.
Umpamanya, dalam isu keEsaan Allah tidak boleh ada perbezaan pandangan, begitu juga dengan kedudukan dalil-dalil yang bersifat definitif atau qatie perlulah diterima seadanya.
Namun, fleksibiliti diberikan di dalam perkara cabang dengan meraikan pandangan yang berbeza selagi tidak melibatkan perkara akidah ataupun perkara pokok.
Walaupun demikian kita perhatikan terdapat kegagalan dikalangan orang Islam meraikan perbezaan pandangan sama ada pandangan antara mazhab atau ulama di sesuatu tempat.
KEGAGALAN RAI PERBEZAAN
Misalnya, apabila Mufti Kerajaan Negeri Perlis mengeluarkan fatwa zikir menari adalah haram di sisi hukum syarak, tetapi Mufti Negeri Sembilan pula memfatwakan sebagai harus.
Maka, hebohlah seluruh negara membincangkan perkara ini dengan masing-masing memberi pelbagai hujah sama ada menyebelahi Mufti Perlis atau Mufti Negeri Sembilan.
Kita bukanlah orang yang layak membincangkan hal fatwa ini kerana tidak mempunyai kelayakan formal di dalam bidang agama dan tidak ada kuasa memberi pandangan berkaitan hukum.
Tetapi, apa yang ingin dikupas di ruangan ini ialah dari sudut menguruskan perbezaan pandangan atau pun adab al ikhtilaf.
Memang tidak dapat dinafikan bahawa banyak perbezaan pandangan muncul dalam Islam dan sepatutnya bukan merupakan kelemahan tetapi kekuatan untuk agama Islam itu sendiri.
Sudah lazim kita ketahui terdapat empat mazhab fikah yang besar di dalam Islam iaitu Mazhab Shafie, Hanbali, Maliki dan Hanafi.
Kemunculan empat mazhab besar ini menzahirkan simbol perbezaan pandangan dikalangan ulama.
Malah, Imam Shafie pun mempunyai perbezaan pandangan yang disebut sebagai qaul al qadim dan qaul al jadid.
Dahulu perbezaan pandangan antara mazhab dan ulama ini diraikan dengan baik, tidak timbul sumpah seranah, momokan atau hinaan terhadap suatu pandangan yang asing bagi seseorang itu.
Namun, sejak kebelakangan ini hilangnya penghormatan terhadap perbezaan pandangan ini semakin menjadi-jadi.
Perbezaan pandangan sebegini bukan hanya terjadi di dalam agama Islam sahaja, Kristian umpamanya juga mempunyai perbezaan dalam kalangan pengikutnya yang mengakibatkan munculnya pelbagai aliran Kristian seperti Katolik, Protestan, Ortodoks, Methodist dan banyak lagi namun, mereka semua mengakui mereka adalah Kristian.
Antara perbezaan yang sangat ketara iakah perayaan Krismas yang disambut pada 25 Disember setiap tahun.
Penganut Kristian Ortodoks tidak menyambut perayaan tersebut pada 25 Disember, tetapi pada 7 Januari, perbezaan sambutan selama dua minggu tetapi tidak menjadi masalah besar kepada penganut Kristian.
Bagi kalangan umat Islam pula apabila umat Islam di Malaysia menyambut hari raya lebih dahulu daripada umat Islam di Indonesia umpamanya ataupun sebaliknya pelbagai reaksi diperoleh dengan menghujahkan tidak ada kesatuan di dalam agama Islam.
TIDAK PERLU DIPERBESARKAN
Islam mengajar menghormati perbezaan pandangan dalam perkara berkenaan dan mungkin sebahagian golongan tidak lunak duduk bersama dengan orang yang berbeza pandangan dengan mereka tetapi haruslah disedari perbezaan pandangan inilah yang menjadikan agama Islam itu lebih anjal dan dapat diterima pelbagai lapisan masyarakat.
Di dalam kitab Jaami Bayan al ilm, Umar Abdul Aziz berkata, “Tidak aku sukai jika para sahabat tidak berbeza pendapat kerana jika mereka semuanya mempunyai pandangan yang sama maka manusia akan berada dalam kesempitan.”
Penasihat Agama Kepada Perdana Menteri, Tan Sri Abdullah Mohd. Zin pernah menggariskan adab-adab berbeza pandangan di dalam perkara khilafiah di mana beliau merangkumkan ke dalam empat perkara besar iaitu:
Perbezaan pendapat janganlah membawa kepada perpecahan umat Islam.
Perbezaan pendapat dalam perkara ijtihad adalah perkara biasa dalam Islam, tetapi janganlah sampai merosakkan kasih sayang dan perpaduan umat Islam.
Menjaga hak-hak persaudaraan Islam
Hasan al-Banna menegaskan: “Perbezaan pendapat dalam masalah furu’ (cabang) tidak boleh dijadikan sebab untuk berpecah dalam agama yang membawa kepada permusuhan dan pertengkaran kerana setiap mujtahid ada ganjarannya."
Menghormati pendapat berbeza
Imam al-Shafie adalah antara tokoh yang sangat terbuka, bertoleransi dan menghormati pendapat serta pandangan orang lain.
Beliau sangat terkenal dengan ungkapannya ‘pendapat kita betul, ada kemungkinan ia salah dan pendapat orang lain salah, ada kemungkinan betul.’
Boleh dianggap taksub melulu dalam kalangan umat Islam sekiranya terlalu menghendaki orang lain menerima pendapatnya.
Kerana mereka percaya pendapat mereka sahaja yang betul, manakala pendapat orang lain semuanya salah dan tidak menepati kebenaran.
Golongan ini lupa bahawa pendapat mereka hanya satu ijtihad sahaja, hanya merupakan satu pandangan yang boleh jadi salah dan boleh jadi betul.
Oleh itu kenapa mereka fanatik dan memperbodohkan pendapat orang lain. Adakah mereka dijamin ismah (tidak melakukan kesalahan) seperti Rasulullah SAW?
Tidak menggunakan perkataan keras dan kasar
Orang Islam hendaklah menjadi orang beradab dengan adab-adab Islam dan berakhlak dengan akhlak-akhlak al-Quran dan al-Sunah, mengelakkan daripada membuat dakwaan palsu dan tuduhan liar dalam ucapan dan tulisan serta kata-kata kesat dan kasar yang boleh ‘meliarkan’ orang ramai.
Gunakanlah perkataan yang lembut dan membuat takwilan yang wajar dan munasabah.
Menguruskan perbezaan pandangan ini amatlah penting bagi umat Islam kerana kegagalan menguruskannya mungkin akan menyebabkan umat Islam terjerumus ke dalam kancah perpecahan.
Semoga memberi manfaat.
BACA INI JUGA:
- Menanti Penyelamat Akhir Zaman, Imam Mahdi
- In Shaa Allah, InsyaAllah atau Insha Allah, Mana Satu Ejaan Rumi Yang Betul?
sumber: utusan
